Centraal tijdens dit debat stond de vraag: wat is het verwachte effect van de nieuwe plannen van het kabinet op het vertrouwen in de overheid?
Secretaris Eelke Turkstra maakte een impressie van dit debat.
Kwaliteit openbaar bestuur / rol van de overheid
Het ontbreekt de regering aan visie. Er is wel sprake van een (neo-liberale) visie onder het regeringsbeleid. Die visie behelst vertrouwen op de vrije marktwerking, niet veel sturen/ingrijpen en een terugtredende overheid.
Dat laatste is ook nogal een opgave als crisis op crisis zich opstapelt en sturing juist geboden is.
De overheid lijkt ongestructureerd en ad hoc te reageren. Er ontbreekt een strategie. Er wordt niet gekozen. Van een terugtredende overheid zou je verwachten dat er taken worden afgestoten.
Door het gebrek aan visie wordt niet gewerkt aan de overstap van verzorgingsstaat naar verzorgingssamenleving. De overheid schiet ook tekort in het faciliteren van de inmiddels complexe samenleving.
Het regeerakkoord is in gang gezet om het vertrouwen terug te krijgen. Maar het wordt overschaduwd door affaires zoals het Groninger gas, de kinderopvangtoeslag en stikstof. Het gebrek aan visie en keuzes maken is er juist de oorzaak van dat we in deze crisissen zitten. Als we niet oppassen loopt Nederland vast. Om dit te voorkomen moet de collectieve sector groter.
De overheid ontbeert vertrouwen en gezag om te voorkomen dat Nederland niet vastloopt. Hoe kan het dat een gezaghebbende Remkes van stal moet worden gehaald om problemen op te lossen, terwijl een minister dit zelf zou moeten doen.
Het huidige crisismanagement van de overheid is symboolpolitiek. Er moet een analyse worden gemaakt van de vraag hoe we aan deze problemen komen.
Conclusie: de kwaliteit van het openbaar bestuur lijdt onder het gebrek aan visie.
Sociale veiligheid en integriteit / cultuur
Het functioneren van de Tweede Kamer lijdt onder teveel aandacht voor expressieve politiek met bedreigingen en emoties. Een sfeer waarin kamerbrieven interessanter zijn dan de Miljoenennota. Bepaalde Tweede Kamer leden schreeuwen om aandacht en krijgen die ook. Daarbij zorgen de media voor een multipliereffect.
Het lijkt ondertussen helaas structureel te zijn dat Tweede Kamer leden burn-out ’s krijgen en worden bedreigd. Dit is slecht voor het vertrouwen in de overheid. Dit vraagt om een integriteits- en sociaal veiligheidsplan. Het wordt ook tijd dat de integriteitscommissie bij BZK nieuw leven wordt ingeblazen. De aanstelling van Mariëtte Hamer als regeringscommissaris is een plus.
Binnen de overheid zou meer moeten worden gedaan aan talentontwikkeling en het bevorderen van een leercultuur, meer moeten worden samengewerkt en een overstap worden gemaakt van gesloten naar open.
