Tijdens de Nationale Ambtenaren Conferentie 2025 was VDNA op meerdere momenten zichtbaar en actief aanwezig. Onze voorzitter Enno Koops nam deel aan een panelgesprek met Nanette van Schelven (Directeur-Generaal Douane) en Eline de Jonge (voorzitter VVA), waarin het thema tegenspraak centraal stond. Niet alleen het recht om tegen te spreken, maar vooral het professionele vermogen om als ambtenaar advies te geven over moeilijke en gevoelige onderwerpen stond in dit gesprek centraal.
Samen leren en professioneel adviseren
In het panel benadrukte Enno dat professionele tegenspraak begint bij een open cultuur onder collega’s. Ambtenaren leren het meest door met elkaar te bespreken waar zij concreet tegenaan lopen, door inzichten te delen en door van elkaar te horen hoe je zaken in complexe werksituaties voor elkaar kunt krijgen. Wanneer die ruimte binnen de eigen organisatie niet voldoende is, kunnen ambtenaren terecht bij hun vakvereniging. Binnen VDNA is veel kennis, expertise en praktijkervaring aanwezig, en juist het collegiale gesprek maakt dat ambtenaren zich gesterkt voelen in hun rol.
Tegenspraak blijft in de praktijk soms uitdagend. Toch groeit vakmanschap door oefening, reflectie en steun van collega’s. Enno benadrukte daarbij een belangrijk uitgangspunt: ambtenaren leveren juiste en volledige informatie; bestuurlijke keuzes en de weging van risico’s liggen uiteindelijk bij de bestuurder. Dat maakt tegenspraak niet minder waardevol; juist het constructieve advies dat niet wordt overgenomen, draagt bij aan een zorgvuldig en democratisch proces.
Plenaire bijdrage: steun bij democratische en rechtsstatelijke dilemma’s
Naast zijn bijdrage aan het panel werd Enno gevraagd om tijdens een spontane plenaire sessie de zaal een hart onder de riem te steken. In deze sessie ging hij in op de rechtsstatelijk-democratische dilemma’s die ambtenaren steeds vaker tegenkomen. Denk aan situaties waarin loyaliteit, vakinhoud, politieke gevoeligheden en maatschappelijke druk samenkomen.
Enno bood praktische handvatten voor het handelen in zulke situaties: blijf in gesprek, zoek reflectie bij collega’s, benut de ruimte die er wél is, en klop aan bij een vakvereniging zoals VDNA wanneer je professionele steun of een vertrouwd netwerk nodig hebt. Ambtenaren hoeven dit soort vraagstukken niet alleen te dragen.
Samen sterker in vakmanschap
Met deze bijdragen liet VDNA tijdens de NAC 2025 zien hoe belangrijk het is dat ambtenaren een veilige en professionele omgeving hebben waarin tegenspraak, advisering en collegiale steun vanzelfsprekend zijn. VDNA blijft zich actief inzetten voor het versterken van het vakmanschap van de ambtenaar.
